Systemy operacyjne- Zadanie!

System operacyjny (ang. operating system, skrót OS) – oprogramowanie zarządzające systemem komputerowym, tworzące środowisko do uruchamiania i kontroli zadań użytkownika.
W celu uruchamiania i kontroli zadań użytkownika system operacyjny zajmuje się:

-planowaniem oraz przydziałem czasu procesora poszczególnym zadaniom,
-kontrolą i przydziałem pamięci operacyjnej dla uruchomionych zadań,
-dostarczaniem mechanizmów do synchronizacji zadań i komunikacji pomiędzy zadaniami,
-obsługą sprzętu oraz zapewnieniem równolegle wykonywanym zadaniom jednolitego,
-wolnego od interferencji dostępu do sprzętu.

Dodatkowe przykładowe zadania, którymi może, ale nie musi, zajmować się system operacyjny to:

*ustalanie połączeń sieciowych,
*zarządzanie plikami.


Wiele systemów operacyjnych posiada środowiska graficzne ułatwiające komunikacje maszyny z użytkownikiem.

Budowa systemu operacyjnego

Przyjęto, że system operacyjny dzieli się na trzy główne elementy:

-jądro systemu wykonujące i kontrolujące zadania:

-planisty czasu procesora, ustalającego które zadanie i jak długo będzie wykonywane,

-przełącznika zadań, odpowiedzialnego za przełączanie pomiędzy uruchomionymi zadaniami,

i dodatkowo:

-modułu zapewniającego synchronizacje i komunikację pomiędzy zadaniami,

-modułu obsługi przerwań i zarządzania urządzeniami,

-modułu obsługi pamięci, zapewniającego przydział i ochronę pamięci,

innych modułów zależnie od funkcji i przeznaczenia systemu.

-powłoka – specjalny program komunikujący użytkownika z systemem operacyjnym,

-system plików – sposób ustrukturyzowanego zapisu danych na nośniku.

Zasoby sprzętowe 

Zasoby sprzętowe zarządzane przez system operacyjny:

-procesor – przydział czasu procesora,

-pamięć

-alokacja przestrzeni adresowej dla procesów,

-transformacja adresów,

-urządzenia zewnętrzne

-udostępnianie i sterowanie urządzeniami pamięci masowej np. dysk twardy,

-alokacja przestrzeni dyskowej,

-udostępnianie i sterowanie drukarkami, skanerami, aparatami itp.,

-informacja (system plików),

-organizacja i udostępnianie informacji,

-ochrona i autoryzacja dostępu do informacji.

Systemy operacyjne- różnice i podobieństwa

znaki typu ; * " ? < > /
System operacyjny (ang. operating system, skrót OS) – oprogramowanie zarządzające systemem komputerowym, tworzące środowisko do uruchamiania i kontroli zadań użytkownika.

Nazwy witryny, podwitryny nazwy lub nazwy grupy lokacji

• Następujące znaki nie można używać w dowolnym miejscu w nazwie witryny, Nazwa podwitryny lub witryny lub nazwa grupy usługi Active Directory:
  • Tyldy (~)
  • Znak numeru (#)
  • Procent (%)
  • Handlowe "i" (&)
  • Gwiazdka (*)
  • Nawiasy klamrowe ({})
  • Kreski ułamkowej odwróconej (\)
  • Dwukropek (:)
  • Nawiasy kątowe (<>)
  • Znak zapytania (?)
  • Kreska ułamkowa (/)
  • Znak plus (+)
  • Potoku (|)
  • CUDZYSŁOWIE
• Nazwa witryny, Nazwa podwitryny lub nazwa grupy lokacji nie można uruchomić ze znakiem podkreślenia (_) lub znakiem kropki (.).
• Podczas tworzenia nazwa witryny, Nazwa podwitryny lub nazwa grupy lokacji, nie można użyć ciągów, które były już używane do nazw zarządzanych ścieżek.
• Nie można użyć znaku okresu po kolei w środku nazwa witryny, Nazwa podwitryny lub nazwa grupy lokacji.

• Nazwy folderów

  • Nie można używać następujących znaków w dowolnym miejscu nazwa folderu lub nazwa serwera:
    • Tylda
    • Znak numeru
    • Procent
    • Handlowe "i"
    • Gwiazdka
    • Nawiasy klamrowe
    • Ukośnik odwrotny
    • Dwukropek
    • Nawiasy kątowe
    • Znak zapytania
    • Kreska ułamkowa
    • Potok
    • Znak cudzysłowu
  • Nie można użyć znaku okresu po kolei w środku nazwy folderu.
  • Nie można używać znak kropki na końcu nazwy folderu.
  • Nazwa folderu nie może rozpoczynać znak kropki.
  • Jeśli używasz znaku podkreślenia (_) na początku nazwy folderu, folder będzie folderem ukrytym.
  • Ponadto folder, który zawiera ciąg "_vti_" jest zarezerwowana przez program SharePoint, a nie jest obsługiwany.

  Nazwy plików

  • Następujące znaki nie można używać w dowolnym miejscu w nazwie pliku:
    • Tylda
    • Znak numeru
    • Procent
    • Handlowe "i"
    • Gwiazdka
    • Nawiasy klamrowe
    • Ukośnik odwrotny
    • Dwukropek
    • Nawiasy kątowe
    • Znak zapytania
    • Kreska ułamkowa
    • Potok
    • Znak cudzysłowu
  • Nie można użyć znaku okresu po kolei w środku nazwy pliku.
  • Nie można używać znak kropki na końcu nazwy pliku.
  • Nie można używać kropki na początku nazwy pliku 

  • Budowa systemu operacyjnego

    
    

    Schematyczna budowa systemu komputerowego
    Przyjęto, że system operacyjny dzieli się na trzy główne elementy:
    • jądro systemu wykonujące i kontrolujące zadania:
      • planisty czasu procesora, ustalającego które zadanie i jak długo będzie wykonywane,
      • przełącznika zadań, odpowiedzialnego za przełączanie pomiędzy uruchomionymi zadaniami,
      • i dodatkowo:
        • modułu zapewniającego synchronizacje i komunikację pomiędzy zadaniami,
        • modułu obsługi przerwań i zarządzania urządzeniami,
        • modułu obsługi pamięci, zapewniającego przydział i ochronę pamięci,
        • innych modułów zależnie od funkcji i przeznaczenia systemu.
    • powłoka – specjalny program komunikujący użytkownika z systemem operacyjnym,
    • system plików – sposób ustrukturyzowanego zapisu danych na nośniku.

Parametry charakteryzujące podzespoły komputera

Podstawowe  podzespoły komputera typu PC 

Płyta główna (ang. motherboard, mainboard) – najważniejsza płyta drukowana urządzenia elektronicznego, na której montuje się najważniejsze elementy urządzenia,

umożliwiająca komunikację wszystkim pozostałym komponentom i modułom.

W komputerze na płycie głównej znajdują się procesor/y, pamięć operacyjna lub gniazda do zainstalowania tych urządzeń oraz gniazda do zainstalowania dodatkowych

płyt zwanych kartami rozszerzającymi (np. PCI), urządzeń składujących (dyski twarde, napędy optyczne itp.) i zasilacza. W niektórych konstrukcjach także innych

urządzeń zewnętrznych (port szeregowy, port równoległy, USB, złącze klawiatury, złącze myszy).

Koncepcję zbudowania komputera osobistego wyposażonego tylko w minimum potrzebnych urządzeń zmontowanych na jednej płycie drukowanej oraz gniazd

do których podłącza się dodatkowe urządzenia zapoczątkowała firma IBM wprowadzając komputer osobisty, zwany też PC.

Procesor (ang. processor), także CPU (ang. Central Processing Unit) – urządzenie cyfrowe sekwencyjne, które pobiera dane z pamięci, interpretuje je i wykonuje jako rozkazy.

Wykonuje on ciąg prostych operacji (rozkazów) wybranych ze zbioru operacji podstawowych określonych zazwyczaj przez producenta procesora jako lista rozkazów procesora.

Procesory (zwane mikroprocesorami) wykonywane są zwykle jako układy scalone zamknięte w hermetycznej obudowie, często posiadającej złocone wyprowadzenia

(stosowane ze względu na odporność na utlenianie). Ich sercem jest monokryształ krzemu, na który naniesiono techniką fotolitografii szereg warstw półprzewodnikowych, tworzących,

w zależności od zastosowania, sieć od kilku tysięcy do kilkuset milionów tranzystorów. Połączenia wykonane są z metalu (aluminium, miedź).

Jedną z podstawowych cech procesora jest długość (liczba bitów) słowa, na którym wykonywane są podstawowe operacje obliczeniowe. Jeśli słowo ma 64 bity, mówimy, że procesor jest 64-bitowy.

Innym ważnym parametrem określającym procesor jest szybkość z jaką wykonuje on rozkazy. Przy danej architekturze procesora, szybkość ta w znacznym stopniu zależy od czasu trwania pojedynczego taktu.

RAM (ang. Random Access Memory – pamięć o dostępie swobodnym) – podstawowy rodzaj pamięci cyfrowej. Choć nazwa sugeruje, że oznacza to każdą

pamięć o bezpośrednim dostępie do dowolnej komórki pamięci (w przeciwieństwie do pamięci o dostępie sekwencyjnym, np. rejestrów przesuwających), nazwa

 ta ze względów historycznych oznacza tylko te rodzaje pamięci o bezpośrednim dostępie, w których możliwy jest wielokrotny zapis, a wyklucza pamięci ROM

(tylko do odczytu), pomimo iż w ich przypadku również występuje swobodny dostęp do zawartości.

W pamięci RAM przechowywane są aktualnie wykonywane programy i dane dla tych programów oraz wyniki ich pracy.

Zawartość większości pamięci RAM jest tracona kilka sekund po zaniku napięcia zasilania, niektóre typy wymagają także odświeżania, dlatego

wyniki pracy programów muszą być zapisane na innym nośniku danych.

Pamięci RAM dzieli się na pamięci statyczne (ang. Static RAM, w skrócie SRAM) oraz pamięci dynamiczne (ang. Dynamic RAM, w skrócie DRAM).

Pamięci statyczne są szybsze od pamięci dynamicznych, które wymagają ponadto częstego odświeżania, bez którego szybko tracą swoją zawartość.

Pomimo swoich zalet są one jednak dużo droższe i w praktyce używa się pamięci DRAM.

Pamięć RAM jest stosowana głównie jako pamięć operacyjna komputera, jako pamięć niektórych komponentów (procesorów specjalizowanych) komputera

(np. kart graficznych, dźwiękowych, itp.), jako pamięć danych sterowników mikroprocesorowych.

Podzespoły Komputera

Komputer jest urządzeniem, na które składają się następujące części:

• procesor
• płyta główna
• Napęd Optyczny CD-ROM
• stacja dyskietek
• pamięć RAM
• twardy dysk
• karta graficzna
• karta sieciowa
• nagrywarka (CD, DVD)
• zasilacz

1. Procesor

Najważniejszy element komputera stanowi jego procesor, a więc układ scalony sterujący przetwarzaniem i przepływaniem informacji w systemie komputerowym. Procesor stanowiący serce komputera, znajduje się w specjalnym gnieździe na płycie głównej.

1. wentylator procesora stanowi urządzenie chłodzące ten procesor, które znajduje się na radiatorze; wentylator wymusza ruch powietrza wokół powierzchni radiatora poprzez zwiększanie odprowadzania ciepła z radiatora; praca dzisiejszego procesora powoduje tak dużą ilość ciepła, że wymaga on właśnie wentylatora, a zatrzymanie jego pracy prowadzi do uszkodzenia układu wskutek przegrzania
2. radiator to element (bądź zespół elementów), który odprowadza nadmiar ciepłego powietrza z elementu, z którym się styka do otoczenia

2. Płyta główna

Płyta główna stanowi podstawę komputera, gdyż to właśnie do niej są podłączane lub montowane w określonych gniazdach wszelkie istotne części składowe komputera. Umożliwia on poszczególnym elementom komputera wzajemnie się komunikować i współpracować, a jej jakość odpowiada za stabilność systemu oraz możliwość rozbudowy komputera. Na płycie głównej komputera mieszczą się złącza procesora, pamięci operacyjnej i kart rozszerzających.

3. Napęd Optyczny (CD-ROM)

Napęd optyczny stanowi urządzenie, odczytujące dzięki wiązce lasera dane z nośników:

• CD (-R, - W)
• DVD (-R, -RW, +R, +RW)

Napęd optyczny może być połączony z komputerem interfejsami ATA lub SCSI. Jego prędkość jest podawana w wielokrotności podstawowej prędkości 1x odpowiadającej przepustowości 150 kB/s - w przypadku napędów CD bądź 1350 kB/s - w przypadku napędów DVD (przykładowo: maksymalny transfer CD - ROM u 8x to 1,2 MB/s).

4. Stacja dyskietek

Stanowi jeden ze sposobów przenoszenia informacji, które zapisane na dyskietce mogą być przenoszone i odczytywane przez inne komputery. Dyskietki mieszczą od 360 KB aż do 1.44 MB informacji.

5. Pamięć RAM

Pamięć RAM stanowi pamięć roboczą komputera, na której przechowuje się dane niezbędne dla pracy komputera. Jednak zawartość tej pamięci jest ulotna - znika w momencie odłączenia komputera od zasilania. Odrębną pamięć RAM posiada karta graficzna.

6. Dysk twardy

Twardy dysk przeznaczony jest do przechowywania danych, jednak w odróżnieniu od pamięci RAM, jego zawartość pozostaje niezmieniona mimo wyłączenia komputera. Pojemność dysku twardego podawana jest w gigabajtach (GB).

7. Karta graficzna

Karta graficzna jest elementem komputera tworzącym sygnał dla monitora. Jej podstawowe zadanie to przechowywanie informacji dotyczących tego, jak powinien wyglądać ekran monitora oraz informacji na temat sterowania monitorem. Właśnie dzięki karcie graficznej można na komputerze narysować odcinek, trójkąt, wielobok oraz wypełnić je danym kolorem bądź wzorem. Znaczna część kart graficznych posiada także wbudowane funkcje, które ułatwiają tworzenie obrazu przestrzeni trójwymiarowej.

8. Karta sieciowa

Karta graficzna służy przekształcaniu pakietów danych w przesyłane w sieci komputerowej sygnały. Wszystkie karty sieciowe posiadają swoje własne, niepowtarzalne adresy fizyczne, znane jako adresy MAC (Media Access Control). Adres ten jest przyporządkowany w chwili produkcji karty przez producenta oraz umieszczony w pamięci ROM (współczesne karty mają możliwość zmiany tego adresu).

9. Karta dźwiękowa

Karta dźwiękowa jest urządzeniem umożliwiającym rejestrację, przetwarzanie oraz odtwarzanie dźwięku na komputerze.

10. Nagrywarka (CD, DVD)

Do komputera może zostać podłączona nagrywarka (CD lub DVD) która służy nagrywaniu własnych płyt (CD-R oraz CD-RW). Dzięki nagrywarce można np. stworzyć kopię zawartości dysku twardego czy nagrać płytę z muzyką.

11. Zasilacz

Zadaniem zasilacza jest dostosowywanie prądu płynącego w sieci elektrycznej do komputera. Istnieją dwa rodzaje zasilaczy:

• modem wewnętrzny, który jest instalowany wewnątrz komputera w postaci karty
• modem zewnętrzny, który jest podłączany do komputera, stanowiący oddzielne urządzenie

Każda część komputera może zostać wymieniona, odpowiednio do potrzeb czy upodobań jego użytkownika, a samodzielne składanie komputera stanowi dość prostą czynność. Każdy komputer oprócz sprzętu, wymaga również zainstalowania odpowiedniego oprogramowania, co również dotyczy nowych kart rozszerzających oraz urządzeń zewnętrznych, które są sterowane przez sterowniki.

System dwójkowy i szesnastkowy

System dwójkowy 

Dwójkowy system liczbowy, system binarny – pozycyjny system liczbowy, w którym podstawą jest liczba 2. Do zapisu liczb potrzebne są tylko dwie cyfry: 0 i 1.
  Jak w każdym pozycyjnym systemie liczbowym, liczby zapisuje się tu jako ciągi cyfr, z których każda jest mnożną kolejnej potęgi podstawy systemu.

Np. liczba zapisana w dziesiętnym systemie liczbowym jako 10, w systemie dwójkowym przybiera postać 1010, gdyż:

${\displaystyle 1\cdot 2^{3}+0\cdot 2^{2}+1\cdot 2^{1}+0\cdot 2^{0}=8+2=10.\;}$

Liczby w systemach niedziesiętnych oznacza się czasami indeksem dolnym zapisanym w systemie dziesiętnym, a oznaczającym podstawę danego systemu. W celu podkreślenia, że liczba jest dziesiętna można również napisać obok niej indeks. Np.

${\displaystyle 10101_{2}=21_{10}\;}$

W systemie dwójkowym można przedstawiać również liczby rzeczywiste. Na przykład liczby dziesiętne o podstawie 2 można zapisać jako:

${\displaystyle 0,101_{2}=0\cdot 2^{0}+1\cdot 2^{-1}+0\cdot 2^{-2}+1\cdot 2^{-3}=0,625_{10}\;}$

${\displaystyle 0,00(1001)_{2}=0,15_{10}\;}$

${\displaystyle 0,28_{10}=0,(01000111101011100001)_{2}\;}$

System szesnastkowy

System szesnastkowy to system różny od tego, którego używamy na co dzień. Różni się o tyle, że bazuje na liczbie 16, a więc potrzebuje 16 znaków za pomocą, których można zapisać dowolną liczbę. System ten jest właściwy komputerom, ponieważ pozwala na zapis większych liczb w mniejszych przestrzeniach pamięci.

W systemie szesnastkowym wyróżniamy szesnaście cyfr: 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,A,B,C,D,E,F. Liczby zapisujemy jako ciągi cyfr, z których każda jest mnożną potęgi liczby 16.

Prawo autorskie. Zagadnienia etyczne i prawne związane z własności intelektualnej.

Prawa autorskie - zbiór przepisów regulujących jedną z ważniejszych dziedzin prawa własności intelektualnej. Ochroną prawną autorską objęte są jedynie te wytwory intelektu człowieka, które spełniają przesłanki „utworu”. Prawo autorskie zapisane w ustawie o prawie autorskim z dnia 4 lutego 1994 roku, określa co i kto może skorzystać z ochrony praw autorskich. Definicję tego pojęcie zawiera art. 1 ust. 1 prawa autorskiego, który stanowi, że „Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnych charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażania (utwór)”. W praktyce oznacza to, że każdy z nas napisawszy dowolny utwór, może zastrzec sobie do niego prawa. Aby być twórcą w rozumieniu prawa autorskiego i ewentualnie czerpać z tego tytułu profity, nie trzeba mieć ukończonych szkół artystycznych, nie trzeba przywdziewać ekstrawagandzkich strojów czy porzucać własnego stylu życia.

Shareware – rodzaj oprogramowania zamkniętego, które jest bezpłatnie rozpowszechniane i którego kopiami wolno się dzielić, jednak korzystanie z jego pełnej funkcjonalności wymaga wniesienia określonych opłat po pewnym okresie użytkowania lub zakupu licencji.


Freeware – licencja oprogramowania umożliwiająca darmowe rozprowadzanie aplikacji bez ujawnienia kodu źródłowego. Czasami licencja freeware zawiera dodatkowe ograniczenia (np. część freeware jest całkowicie darmowa jedynie do użytku domowego).

Adware – rodzaj (i typ) licencji oprogramowania. Adware jest oprogramowaniem rozpowszechnianym za darmo, ale zawierającym funkcję wyświetlającą reklamy.

Firmware- oprogramowanie  wbudowane w urządzenie, zapewniające podstawowe procedury jego obsługi. Nowsze urządzenia posiadają często możliwość aktualizacji tego oprogramowania dzięki umieszczeniu go na przykład w pamięci typu flash lub EEPROM. W literaturze fachowej i instrukcjach obsługi coraz częściej słowo firmware jest zastępowane spolszczonym pojęciem – oprogramowanie układowe

GNU- uniksopodobny system operacyjny złożony wyłącznie z wolnego oprogramowania. GNU zapoczątkowany został przez Richarda Stallmana i był pierwszym projektem Free Software Foundation (FSF)

 General Public License – licencja wolnego i otwartego oprogramowania stworzona w 1989 roku przez Richarda Stallmana i Ebena Moglena na potrzeby Projektu GNU, zatwierdzona przez Open Source Initiative. Pierwowzorem licencji była licencja Emacs General Public License. Wersja druga licencji GNU GPL została wydana w roku 1991, a wersja trzecia – 29 czerwca 2007